• 18 02 2022
• 360 czytań

Inwestycje w ROD. Dokumenty na walne zebranie

Zbliża się okres walnych zebrań w ROD. Zarządy rodzinnych ogrodów działkowych, które planują inwestycje powinny przedstawić na WZ wnioski  określające zadanie, jego przewidywany koszt prac, termin realizacji i źródła finansowania.

Potrzeby każdego rodzinnego ogrodu działkowego najlepiej zna jego zarząd. Stąd to on wychodzi z inicjatywą nowej inwestycji czy remontu infrastruktury.

Jednak aby remont sieci wodociągowej, wymiana ogrodzenia, przebudowa domu działkowca, stworzenie parkingu, czy budowa siłowni plenerowej zostały zrealizowane zarząd musi planowaną inwestycję najpierw przedstawić członkom PZD na walnym zebraniu. Dopiero po podjęciu przez WZ uchwały w tej sprawie można przystąpić do wykonania przedsięwzięcia.

 W zgodzie z przepisami

Uchwała nr 14/III/2015 KR PZD mówi, że wniosek w sprawie realizacji zadania inwestycyjnego lub remontowego (załącznik nr 1 do uchwały) powinien obejmować:  

• charakterystykę obiektu lub robót, zawierającą krótki opis techniczny z parametrami określającymi wielkość obiektu/robót,
• przewidywany czas i termin realizacji zadania,
• system realizacji zadania (gospodarczy, zlecony, mieszany),
• przewidywany koszt inwestycji.
• możliwe źródła finansowania.

Jakie mogą być źródła finansowania inwestycji?

• Środki własne ogrodu.
• Dotacje samorządowe.
• Dotacje organów wyższych PZD.
• Dotacje z funduszy europejskich.
• Pożyczka z funduszu samopomocowego PZD.
• Środki z partycypacji finansowej działkowców (w tym wartość prac działkowców na rzecz zadania, które mogą być wykonane w celu obniżenia partycypacji działkowców).

 Dodajmy, że środki na planowane zadanie powinny być zabezpieczone w preliminarzu Funduszu Rozwoju ROD. Zarząd ogrodu musi też dokładnie przeanalizować możliwości uzyskania dotacji i wsparcia finansowego ze środków zewnętrznych. Powinien także sprawdzić, czy inwestycja będzie wymagała uzyskania zezwoleń lub dokonania zgłoszeń we właściwym urzędzie.

 Na podstawie przedstawionych przez zarząd informacji WZ członków PZD podejmuje w formie uchwały (załącznik nr 2 do uchwały 14/III/2015 KR PZD) decyzję o realizacji zgłoszonego przez zarząd przedsięwzięcia.

 Kolejne kroki

Przyjęta przez walne zebranie uchwałę zarząd zobowiązany jest przekazać OZ PZD wraz z wnioskiem o wyrażenie zgody na realizację zadania oraz włączenie go do planu inwestycji i remontów okręgowego zarządu.

 Warto pamiętać, że w przypadku wątpliwości lub niejasności podczas planowania czy realizowania inwestycji zarządy ROD mogą liczyć na merytoryczne wsparcie ze strony inspektorów ds. inwestycji w Okręgowych Zarządach PZD, którzy służą fachową pomocą.

 Zarówno uchwała nr 14/III/2015 Krajowej Rady PZD z 1 października 2015 roku w sprawie zasad prowadzenia inwestycji i remontów w rodzinnych ogrodach działkowych w Polskim Związku Działkowców, jak i załączniki dostępne są w najnowszym Zbiorze przepisów związkowych (1 czerwca 2021), dostarczonym w ub. roku do zarządów ROD.  

Lidia Sosnowska

Czytaj więcej

• 16 02 2022
• 506 czytań

Wjazd na teren ROD. Za zgodą zarządu i tylko w wyjątkowych sytuacjach

Zbliża się sezon działkowy, czas intensywnych prac i częstszych odwiedzin w ogrodzie. A wraz z nim - szczególnie wśród nowych działkowców - pojawia się pytanie, czy można samochodem wjeżdżać na swoją działkę. Generalna zasada jest taka, że nie jest to możliwe. Ale są od niej wyjątki.

 Rodzinne ogrody działkowe – co zapisane zostało w Ustawie o ROD – mają m.in. przywracać społeczności i przyrodzie tereny zdegradowane, chronić środowisko  i przyrodę, wpływać na poprawę warunków ekologicznych w gminach i  kształtować zdrowe otoczenie człowieka. Z realizacją tych celów kłóciłaby się możliwość swobodnego poruszania się samochodami po terenie rodzinnego ogrodu działkowego.

 Dlatego wjazd pojazdów mechanicznych na teren ogrodu jest zakazany. Jednak Regulamin ROD przewiduje wyjątki od tej zasady. Mówił o nich na portalu www.mojogrodek.pl podczas spotkania online nt. przepisów obowiązujących w PZD Jan Stańczyk, dyrektor Biura Okręgu Świętokrzyskiego PZD.

Wyszczególnić można trzy takie sytuacje.

• Działkowiec, który chce dowieść na działkę np. nawozy, materiały do budowy lub remontu altany lub też wywieźć elementy z rozebranej altany czy jej wyposażenia – może za zgodą zarządu ROD i na zasadach ustalonych z zarządem wjechać na teren ogrodu.

• Użytkownikiem działki jest osoba z niepełnosprawnością (potwierdzoną orzeczeniem lekarza orzecznika ZUS, wydanym w trybie i na zasadach określonych w ustawie z sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych), która ma trudności z samodzielnym poruszaniem się. Zgodnie z Regulaminem  ROD (par. 70) zarząd ma obowiązek zezwolić takim osobom na swobodny dojazd do działki.

Jednak, aby auto mogło parkować na terenie ROD właściciel działki powinien wygospodarować na niej miejsce postojowe (zatoczkę) i tam pozostawiać samochód. Nie jest natomiast możliwe parkowanie na ogrodowych alejkach. Taki pojazd utrudniałby swobodne poruszanie się po nich oraz mógłby stanowić zagrożenie dla bezpieczeństwa uniemożliwiając np. wjazd służb ratunkowych.

• Wjazd na teren ROD może być też możliwy, jeśli taką uchwałę podejmie i określi zasady Walne Zebranie członków danego ROD.

Przypomnijmy jednocześnie, że Regulamin ROD zabrania:

•  parkowania na terenie ROD, poza wyznaczonymi do tego celu miejscami postojowymi, pojazdów mechanicznych     bez zgody walnego zebrania ROD,
•  mycia i naprawiania na terenie ROD (także na miejscach postojowych) wszelkich pojazdów mechanicznych.

LS

Czytaj więcej

• 16 02 2022
• 346 czytań

Działkowiec gospodaruje na działce, alejki są domeną zarządu ROD

Nawet niewielkie krzewy i drzewa posadzone na działce, jeśli nie są należycie pielęgnowane rozrastają się i bywa, że wychodzą poza jej ogrodzenie. Zagrażają w ten sposób drożności ciągów komunikacyjnych w rodzinnym ogrodzie działkowym oraz psują estetykę ogrodowych alejek.  Taka sytuacja jest niezgodna z Regulaminem ROD.

W jednym z konińskich ROD zarząd zdecydował się na przycięcie roślin wyrastających poza ogrodzenia działek na ogrodowe alejki. Spotkało się to z protestami użytkowników. Uznali, że jest to samowolne ingerowanie w nasadzenia na ich działkach. Zarząd argumentował, że chodzi o uporządkowanie alejek, które są wspólną przestrzenią i zapewnienie – w razie potrzeby - bezpiecznego dojazdu karetki czy straży pożarnej. Dodając, że część działkowców nie przestrzega regulaminu i nie reaguje na wezwania zarządu do przycinania wyrastających na alejki krzewów.

Prawa i obowiązki działkowca

Zgodnie z Regulaminem  (par.10) własnością działkowca są tylko nabyte z jego środków finansowych nasadzenia, urządzenia i obiekty znajdujące się na użytkowanej przez niego działce. Natomiast infrastruktura ogrodowa (właśnie aleje i drogi ogrodowe, ale także m.in. ogrodzenie zewnętrzne, sieć wodociągowa, energetyczna, zieleń ogrodowa i pasy zieleni ochronnej) należy do Polskiego Związku Działkowców.  

Działkowiec ma zatem prawo do zagospodarowania wyłącznie swojej  działki (w zgodzie z Ustawą o ROD i Regulaminem ROD). Nie może natomiast ingerować w infrastrukturę ogrodu (par. 68), czyli np. sadzić roślin poza terenem swojej działki, a żywopłoty rosnące przy granicy działki z drogą wewnętrzną musi prowadzić tak, aby nie przerastały poza granicę działki (par. 52) 

Regulamin (par. 67) wskazuje też m.in., że użytkownik powinien dbać o estetyczny wygląd działki i ogrodu oraz utrzymywać w czystości i estetycznym stanie drogi i aleje. Jego obowiązkiem jest też niezwłoczne przywrócenie stanu zgodnego z przepisami na działce, terenie ogólnym lub w infrastrukturze ogrodowej w razie naruszenia Regulaminu (par.9).

Odpowiedzialność zarządu ROD

Zgodnie z par. 28 Regulaminu zagospodarowanie rodzinnego ogrodu działkowego należy do PZD, a nadzór nad zagospodarowaniem ROD sprawuje jego zarząd (par. 38). Jest on m.in. zobowiązany do zapewnienia funkcjonalności ciągów komunikacyjnych (par. 34). Drożność alejek jest ważna np. w razie konieczności wjazdu straży pożarnej lub karetki pogotowia, a za zapewnienie bezpieczeństwa w ogrodzie odpowiada właśnie zarząd (par. 22 Regulaminu).

Zasada jest zatem prosta – działkowiec gospodaruje na swojej działce, infrastruktura ogrodu jest domeną zarządu rodzinnego ogrodu działkowego.

Zarówno zarząd jak i działkowcy muszą przestrzegać obowiązującego prawa (Ustawa o ROD i Regulamin ROD). Warto jednak zwrócić uwagę, że omówienie i wyjaśnienie przez obie strony spornych kwestii może pozwolić uniknąć niepotrzebnego konfliktu. 

Lidia Sosnowska

Czytaj więcej

• 12 02 2022
• 424 czytań

Własne uprawy. Sposób na złagodzenie efektów inflacji

Ceny żywności rosną i nic nie zapowiada, żeby ta tendencja się zatrzymała. To moment, kiedy warto przypominać, szczególnie nowym działkowcom, o zasadniczej funkcji ogrodów działkowych, jaką jest uprawa własnych warzyw, owoców i wspieranie w ten sposób domowych budżetów. Sprzyja to także korzystnej dla środowiska bioróżnorodności.  Dlatego Polski Związek Działkowców zachęca do produkcji żywności na własne potrzeby.

Wysoka inflacja powoduje, że ceny rosną w zastraszającym tempie. Szczególnie odczuwalna, zwłaszcza dla większych rodzin, jest zwyżka cen żywności.

Nie na wszystko mamy wpływ, ale użytkownicy działek w ROD mogą sporo zaoszczędzić uprawiając własne warzywa, owoce i zioła. Wciąż robią to starsi działkowcy, młodzi stawiają na rekreację. Tymczasem, zgodnie z ustawą o ROD celem funkcjonowania rodzinnych ogrodów działkowych jest zaspokajanie wypoczynkowych i rekreacyjnych potrzeb, ale poprzez umożliwianie prowadzenia upraw ogrodniczych na własne potrzeby.

Taki był pierwotny cel tworzenia ogrodów działkowych. Dla użytkowników w okresie międzywojennym, czy czasach PRL najcenniejsze było wsparcie domowych budżetów dzięki własnej uprawie warzyw i owoców. Wykonywanie przetworów i gromadzenie zapasów na zimę było powszechne.

Programy PZD – wsparcie w prawidłowym zagospodarowaniu działek

Obecna moda na ograniczanie roślinności na działce do trawnika i żywopłotu, jest szkodliwa dla środowiska naturalnego ze względu na monokulturowy charakter takich działek, a co więcej powoduje, że ogromny ekonomiczny i prozdrowotny potencjał ogrodów działkowych nie jest właściwie wykorzystywany.

Dlatego PZD zachęca do prowadzenia na działkach upraw warzyw, owoców czy ziół na własne potrzeby. Pomocą w tym zakresie są programy Związku, a szczególnie „Otwarty program nowoczesnego zagospodarowania i użytkowania działek na miarę potrzeb współczesnych rodzin” oraz  „Bioróżnorodność na działkach w ROD”. Wskazują one na korzyści płynące z przywrócenia działkom ich pierwotnej funkcji i prowadzenia ogrodów użytkowych. Zawierają informacje, jakie gatunki warzyw i owoców można uprawiać przy stosunkowo małym nakładzie sił oraz środków finansowych, a jednocześnie uzyskiwać dobre plony. Programy PZD inspirują także do wprowadzania nowoczesnych i ciekawych rozwiązań. Promowane są m.in. uprawy w skrzyniach, czy łączenie upraw takich upraw z kwiatami. Programy podkreślają, że zwiększanie powierzchni wielogatunkowych i mieszanych upraw w ROD sprawia, że tworzą one bezcenny element miejskich ekosystemów, co jest korzystne dla środowiska, a zatem dla społeczności lokalnych w tym samych działkowców. 

Zdrowie i oszczędność dla portfela

Obecny wzrost cen żywności to poważny argument przemawiający za zamianą trawników na grządki z warzywami, owocami czy ziołami.

Korzyści z własnego warzywnika:

• pozyskanie zdrowych, naturalnych, wolnych od chemii warzyw i owoców – ze sprawdzonej, bo własnej plantacji,
• mniejsze wydatki na żywność, co szczególnie dla większych rodzin może być znacznym odciążeniem budżetu domowego,
• zdrowa aktywność fizyczna na świeżym powietrzu i integracja często kilku pokoleń.

Warto pamiętać, że pielęgnacja trawnika jest dużo bardziej pracochłonna niż uprawa warzyw czy ziół na własne potrzeby. Wieloma gatunkami można się cieszyć już w ciągu miesiąca czy dwóch od wysiania. A zakup nasion pomidorów, marchwi, papryki czy cukinii, to w sumie wydatek rzędu kilkunastu złotych. Podczas gdy nawet z niewielkiego warzywnika można zebrać od kilkudziesięciu do nawet ponad 100 kilogramów własnych produktów.

Wiele pomocnych porad w tej dziedzinie dostarczają czasopisma „Działkowiec”, „Mój Ogródek” oraz wydawane przez Związek broszury (m.in. Warzywnik intensywnie, Zioła, Z ogródka do kuchni).

Promowane są w nich gatunki warzyw, owoców i ziół łatwe w uprawie oraz o dużych walorach odżywczych i smakowych. Można znaleźć w nich też wskazówki dotyczące sposobu uprawy, np. podniesione grządki ułatwią pielęgnację roślin osobom starszym. Grządki z marchewką czy pomidorami nie muszą nie muszą też wyglądać monotonnie. Niestandardowe uprawy w skrzyniach, w pionowych pojemnikach spowodują, że warzywnik będzie nie tylko źródłem zdrowych warzyw, ale dostarczy wrażeń estetycznych.

LS

Czytaj więcej

• 11 02 2022
• 495 czytań

Dotacje z UM Zabrze

Prezydent Miasta Zabrze ogłosiła nabór wniosków zgodnie z Uchwałą nr XXX/512/21 Rady Miasta Zabrze z dnia 22 lutego 2021 roku w sprawie określenia zasad udzielania z budżetu Miasta Zabrze dotacji celowych na dofinansowanie zadań związanych z rozwojem rodzinnych ogrodów działkowych. Finansowanie w szczególności może zostać przeznaczone na budowę lub modernizację infrastruktury ogrodowej. Kwota środków przeznaczonych w budżecie Miasta Zabrze na dofinansowanie zadań w 2022 roku wynosi 250 000 zł.

Wnioski można składać do 28 lutego 2022 roku o udzielenie dotacji na ww. zadania związane z rozwojem rodzinnych ogrodów działkowych znajdujących się na terenie Miasta Zabrze.

Delegatura Rejonowa w Zabrzu

Czytaj więcej

• 11 02 2022
• 395 czytań

Na działkach w ROD obowiązuje zakaz zamieszkiwania

Zgodnie z art. 12 ustawy o rodzinnych ogrodach działkowych oraz § 7 Regulaminu ROD zamieszkiwanie na działkach w ROD jest bezwzględnie zabronione. Zarządy ROD realizując uchwałę Krajowego Zarządu PZD mają obowiązek przeciwdziałania temu zjawisku. Naruszenie zakazu może doprowadzić nie tylko do utraty w ostateczności prawa do działki z powodu naruszania ustawy o ROD, ale jak potwierdzają wydarzenia, które miały miejsce 5 lutego br. na terenie ROD „Kępa Potocka” także do pożarów, czyli zagrożenia ludzkiego zdrowia, życia oraz mienia.

Na terenie warszawskiego ogrodu doszło w sobotę do groźnego pożaru, który gasiły aż trzy zastępy straży pożarnej. W wyniku pożaru spłonęła altana, ale na szczęście nikt nie ucierpiał.  Można przypuszczać, iż w altanie przebywały osoby bezdomne, bowiem na terenie zniszczonej działki widoczne były butle z gazem, które prawdopodobnie służyły do doraźnego ogrzewania się. Na szczęście nie doszło do ich wybuchu, choć nie trudno wyobrazić sobie do jakich zniszczeń mogłoby dojść, w razie wybuchu. Poniżej zdjęcie obrazujące zniszczenia na wspomnianej działce:

Późną jesienią oraz zimą, gdy działkowcy opuszczają swoje działki i altany, na czas chłodów mogą się w nich „rozgościć” nieproszeni lokatorzy, czyli osoby bezdomne.  Jest to problem, z którym borykają się ogrody, szczególnie w dużych miastach. Zważywszy na to, iż działki nie są przeznaczone i przystosowane do zamieszkiwania i stałego przebywania zimą, jest to bardzo niebezpieczne zjawisko. Stwarza to ogromne ryzyko pożarów i innych wypadków, bardzo groźnych nie tylko dla mienia działkowców, ale głównie dla bezpieczeństwa przybywających na terenie ROD osób oraz jego otoczenia.

Należy podkreślić, że ROD są terenami użyteczności publicznej, na których nie można stawiać domów ani w nich zamieszkiwać, prowadzić działalności gospodarczej ani budować altan większych niż przewidują przepisy. Wielkość altany przewidziana w przepisach jest wystarczająca dla celów, którym ma służyć. Rodzinne ogrody działkowe nie pełnią funkcji mieszkalnych ze swej istoty. W ROD na okres zimowy najczęściej prąd i woda są odłączane (decyzją walnego zebrania), co pozwala uniknąć awarii. Nie można pominąć okoliczności, iż altany nie podlegają obowiązkowi odbiorów technicznych, a także nie posiadają instalacji grzewczej, ani pieców. W związku z tym poważnym niebezpieczeństwem, które również prowadzi do pożarów, ale i zaczadzeń, jest dogrzewanie altan wadliwymi grzejnikami z wykorzystaniem agregatów prądotwórczych lub przy pomocy butli gazowych.

Na co zwrócić uwagę przed zimą

Należy podkreślić, że Polski Związek Działkowców nie jest instytucją pomocową dla osób, które dotknięte są problemem bezdomności, ale wykazuje pełne zrozumienie dla ich trudnej sytuacji. Obowiązuje nas społeczna solidarność i sumienie, które nie pozwalają być obojętnymi wobec trudnej sytuacji innych, szczególnie zimą. Dlatego działkowcy powinni zwracać szczególną uwagę na los bezdomnych, bowiem niekiedy tylko zwrócona uwaga, jeden telefon wzywający pomoc, mogą uratować ludzkie życie lub zapobiec np. pożarowi.

Dlatego apelujemy do działkowców i zarządów ROD, aby reagowali, gdy dostrzegą obecność osób bezdomnych w ogrodzie. W takim przypadku należy niezwłocznie zgłosić ich obecności w ROD odpowiednim służbom. Takie działania mogą zapobiec wielu nieszczęściom, m.in. zmarznięciu osób bezdomnych, a także pożarom w ROD. Warto także, na czas zimy zabrać z altan przedmioty niebezpieczne, mogące sprzyjać powstawaniu pożarów (np. materiały łatwopalne, butle z gazem itp.).

Gdzie zgłosić problem

We wszystkich województwach co roku funkcjonariusze Policji (tel. 997 lub 112 z telefonów komórkowych), Straży Miejskiej (tel. 986) wraz z pracownikami Miejskich Ośrodków Pomocy Rodzinie przeprowadzają wspólne działania, w trakcie których sprawdzane są miejsca, gdzie mogą przebywać osoby samotne i bezdomne. Wśród miejsc, które odwiedzają, znajdują się ogrody działkowe. Mimo to, bezdomni często chowają się widząc taki patrol, a ich dalsze egzystowanie w altanach stwarza poważne niebezpieczeństwo. Bezdomnym pomocy udzielają Miejskie Ośrodki Pomocy Społecznej, a także funkcjonujące w większości miast schroniska, które przyjmują bezdomnych niezależnie od ilości łóżek i miejsca. Osobom ubogim, pozbawionym dachu nad głową pomagają też wolontariusze z organizacji pozarządowych, np. Towarzystwa Pomocy im. św. Brata Alberta ( http://www.bratalbert.org).

Maciej Aleksandrowicz

gł. specjalista ds. ogrodniczych

biuro Okręgu Mazowieckiego PZD

Czytaj więcej

• 27 01 2022
• 398 czytań

Komunikat Krajowego Zarządu PZD w sprawie zwolnienia od składki zdrowotnej świadczeń wypłacanych dla członków zarządów i komisji rewizyjnej ROD

Komunikat

Krajowego Zarządu PZD

w sprawie zwolnienia od składki zdrowotnej świadczeń wypłacanych dla członków zarządów i komisji rewizyjnej ROD 

Minister Zdrowia odpowiedział na interpelację poselską w/s zasad naliczania składki zdrowotnej od wynagrodzeń otrzymywanych przez członków organów stowarzyszeń. Stanowisko ministerstwa uzasadnia wniosek, że wynagrodzenia otrzymywane przez członków organów ROD są zwolnione od składki zdrowotnej.

Tym samym wypłata świadczenia lub nagrody członkowi zarządu ROD lub komisji rewizyjnej ROD, zgodnie uchwałą nr 5/XXV/2018 KR PZD z dnia 5 grudnia 2018 w sprawie zasad wynagradzania za czynności wykonywane w związku z pełnioną funkcją w rodzinnych ogrodach działkowych, nie rodzi obowiązku odprowadzenia przez ROD składki zdrowotnej w wysokości 9%.

            KZ PZD uznaje za zasadne  podkreślić, że stanowisko Ministerstwa Zdrowia stoi w sprzeczności z komunikatami ZUS przywoływanymi w doniesieniach medialnych. Wynikało z nich, że obowiązujące od 1 stycznia 2022r przepisy dotyczące składki zdrowotnej spowodowały obciążenie nią świadczeń wypłacanych członkom organów ROD. Analizy prawne przeprowadzone przez PZD wskazywały, że stanowisko ZUS jest wadliwe. Dlatego władze krajowe PZD wystąpiły do ministerstwa z wnioskiem o oficjalną interpretację. Analogiczna argumentacja znalazła się w interpelacjach poselskich, które – na prośbę przedstawicieli działkowców – złożyli posłowie Marek Wesoły, Krzysztof Janusz Kozik, Tomasz Olichwer, Krzysztof Paszyk.  

Zasadnym jest oczekiwanie, że organy ZUS będą respektowały wykładnię zaprezentowaną w stanowisku przekazanym przez przedstawiciela Rady Ministrów do Sejmu. Wartym podkreślenia jest fakt, że przyjęcie wykładni prawa zaproponowanej przez PZD oznacza dla ROD oszczędności nie tylko w wymiarze finansowym. Utrzymanie zwolnienia pozwoli uniknąć ogrodom zgłaszania do ZUS niemalże każdego członka zarządu lub komisji rewizyjnej ROD (jako osoby ubezpieczonej). Wykładnia ZUS oznaczałby bowiem dla ogrodów konieczność niemalże natychmiastowego złożenia tysięcy deklaracji – odnośnie każdej osoby wchodzącej w skład organów ROD, niezależnie od kwoty przyznanego jej świadczenia.

            Mając na uwadze znaczenie, jakie dla ogrodów ma przyjęcie przez Ministerstwo Zdrowia wykładni zaproponowanej przez PZD, Krajowy Zarząd PZD pragnie podziękować wszystkim osobom zaangażowanym w sprawę. W szczególności dotyczy to posłów, którzy uznali za zasadne pilne skierowanie interpelacji, o co postulował PZD.

Krajowy Zarząd

Polskiego Związku Działkowców

Czytaj więcej